Rio 2016 được dự báo là một trong những kỳ Olympic có chi phí phát sinh thấp nhất. Tuy nhiên, đằng sau tín hiệu đáng mừng đó là muôn vàn thách thức với BTC.

Một kỳ Olympic “rẻ”

Tính đến thời điểm này, Chính phủ Brazil đã bỏ ra 4,6 tỷ USD để đầu tư cho các công trình phục vụ Olympic 2016. Bất chấp việc con số này đã vượt quá 51% so với dự toán ban đầu, BTC Rio vẫn tự tin rằng, Olympic 2016 sẽ là một sự kiện thể thao “rẻ” nhưng “chất”.

Theo nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học tại trường ĐH Oxford, Rio 2016 sẽ là kỳ Olympic có chi phí phát sinh thấp hơn rất nhiều so với những kỳ Olympic Mùa hè và Mùa đông trong lịch sử. Thậm chí, chi phí cho mỗi VĐV cũng như mỗi môn thi đấu tại Rio 2016 đều thấp hơn mức trung bình tại các kỳ Olympic Mùa đông và Mùa hè. 

Cụ thể, trong khoảng thời gian từ năm 1960 đến năm 2016, chí phí trung bình cho một kỳ Olympic Mùa hè là 5,2 tỷ USD, còn với Olympic Mùa đông là 3,1 tỷ USD. Trong đó, Sochi 2014 và London 2012 là 2 kỳ Olympic có kinh phí đầu tư lớn nhất với lần lượt 21,9 tỷ USD và 15 tỷ USD.

Dù Rio 2016 vẫn chưa chính thức diễn ra, Giáo sư Bent Flyvbjerg và các thành viên trong nhóm nghiên cứu tin rằng, chi phí đầu tư kỳ Olympic lần này sẽ không leo thang như những những gì chúng ta được chứng kiến trong quá khứ.

Hứa thật nhiều, thất hứa cũng thật nhiều

Vấn đề là khi chính thức giành quyền đăng cai Olympic 2016 cách đây 7 năm, thành phố Rio de Janeiro được kỳ vọng sẽ có những bước chuyển mình mạnh mẽ. Các quan chức tại Rio hứa hẹn sẽ nâng cấp cơ sở hạ tầng, làm trong sạch nguồn nước, giảm thiểu các vấn đề như ùn tắc giao thông, tội phạm và đặc biệt là thu hẹp khoảng cách giàu nghèo.   

Tuy nhiên, trong thời điểm chỉ còn vài ngày nữa là diễn ra Lễ khai mạc Rio 2016, thành phố có dân số 12 triệu người này vẫn đang phải chống chọi với virus Zika, ô nhiễm nguồn nước, tội phạm tăng cao và khủng hoảng kinh tế sâu sắc. 

Thế giới càng sốc khi chứng kiến cảnh một người phụ nữ ăn mặc rách dưới, nằm ngủ bên vệ cỏ ngay phía trước một đường hầm giao thông. Phía trên nóc hầm có sơn khẩu hiệu của Olympic 2016 – "Một thế giới mới". Đấy là khoảnh khắc đáng buồn được nhiếp ảnh gia nổi tiếng Felipe Barcellos ghi lại, khi ông tình cờ đi qua đoạn đường này vào tuần trước.

“Tôi luôn cố gắng lưu giữ những hình ảnh chân thực nhất về thành phố này, những điều mà chúng ta đang giả vờ không nhìn thấy”, ông Barcellos cho biết.

Hiện nay, có hơn 5.500 người vô gia cư tại Rio. Đây chính là hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế sâu sắc của quốc gia Nam Mỹ này trong vòng một thập kỷ trở lại đây.

Từ những vụ bế bối hội lộ của tập đoàn dầu khí Petrobas, nữ Tổng thống Dilma Rousseff bị cáo buộc tham nhũng, cho đến việc chậm lương của các nhân viên cảnh sát, tất cả sẵn sàng biến Olympic 2016 trở thành sự kiện thể thao tồi tệ nhất trong năm, mà theo như cách nói của Thống đốc bang Rio Francisco Dornelles thì “mọi thứ có thể đổ sập xuống bất cứ lúc nào”. 

Sự suy sụp về kinh tế dẫn đến các tệ nạn xã hội gia tăng. Bất chấp việc BTC Rio 2016 đã triệu tập 88.000 binh lính phục vụ cho Olympic, tình hình an ninh vẫn chưa có dấu hiệu sáng sủa hơn. Tính từ tháng 02/2016 đến tháng 06/2016, tỷ lệ các vụ cướp đường phố tăng 14%. Đặc biệt, đã có tới 48.700 vụ cướp giật xảy ra tại Rio trong năm 2015, gấp 3 lần số vụ tại thành phố New York, Mỹ.

“Họ có thể sử dụng bao nhiêu binh lính cũng được, nhưng tôi không tin tình hình an ninh ở đây sẽ thay đổi”, Pablo Araujo, một sinh viên tại Rio cho biết.

Trong số những lời hứa hẹn của BTC Olympic 2016 cách đây 7 năm, việc cố gắng giảm thiểu 80% mức độ ô nhiễm vịnh Guanabara có lẽ là hảo huyền nhất.

Thị trưởng thành phố Eduardo Paes thừa nhận rằng, mục tiêu này chắc chắn không thực hiện được khi khoảng thời gian còn lại là quá ít. Hơn thế nữa, rất nhiều VĐV cho rằng, sự ô nhiễm của nguồn nước là nguyên nhân chính khiến họ mắc bệnh sau khi đến đây luyện tập vào năm ngoái. 

Rất nhiều vấn đề khác như virus Zika, ùn tắc giao thông hay cơ sở hạ tầng vẫn đang còn ngổn ngang và chưa biết đến khi nào mới có thể giải quyết triệt để khiến BTC Rio 2016 khó có thể tự hào về việc Chính phủ nước này mới chỉ bỏ ra 4,6 tỷ USD để chuẩn bị cho Olympic.

Đấy là chưa kể trên thự tế, nếu tính cả số tiền được các doanh nghiệp tài trợ, chi phí cho kỳ Thế vận hội lần này đã lên tới 15,7 tỷ USD.

“Rio 2016 sẽ tác động thế nào tới xã hội? Đó là một câu hỏi chưa có lời giải đáp”, ông Barcellos trầm ngâm khi nhìn lại bức ảnh phụ nữ vô gia cư mà mình chụp được. “Có thể Olympic 2016 sẽ là một di sản của đất nước. Nhưng biết đâu, đó chỉ là một câu chuyện hoang đường mà chúng ta được nghe trong suốt 7 năm qua mà thôi".