Số điểm trung bình từng trận mà các đội bóng NBA trong mùa giải ghi được đang ở mức cao nhất trong lịch sử và việc phòng ngự đang trở nên vất vả hơn bao giờ hết.

Không phải các đội bóng ngày nay phòng thủ kém đi mà chỉ đơn giản là không gian phòng ngự đang buộc phải trải rộng hơn ngày xưa. Chúng ta đang được sống trong thời đại mà bóng rổ ngày càng khó phòng ngự nhất. Theo thống kê hiệu quả tấn công trung bình một đội bóng ở NBA trong mỗi 100 đợt tấn công đang ở mức cao nhất từ trước tới nay. Hàng phòng ngự tốt nhất NBA hiện tại là Boston Celtics, sẽ chỉ xếp hạng 14 trong mỗi 100 đợt phòng ngự nếu rơi vào cách đây 20 năm.

Vậy tại sao chuyện này lại xảy ra? Vấn đề duy nhất đó là không gian chơi bóng.

Ngày nay gần như toàn bộ các đội bóng đang sử dụng những cú ném 3 điểm làm chủ đạo trong tấn công. Hãy nhìn vào tấm ảnh dưới đây: Một tấm hình chụp từ một trận playoffs năm 1988 và một tấm chụp trong một đợt tấn công của Minnesota Timberwolves từ giữa tháng 2.

Việc phải kéo dãn hàng thủ để ngăn cản những cú ném 3 điểm khiến cho không gian trở nên trống trải hơn đối với bất cứ cầu thủ nào muốn đột phá. Điều đó đồng nghĩa với việc hệ thống phòng ngự ngày càng dễ bị phá vỡ hơn. Khi bất cứ một vị trí phòng ngự vòng ngoài nào đó bị phá vỡ, lập tức sẽ có ít nhất một cầu thủ bỏ vị trí để bảo vệ khu vực dưới rổ. Khoảng trống sẽ nhiều hơn và những cú ném 3 điểm chết người sẽ lập tức trừng phạt đội bóng phòng ngự.

Cách duy nhất để ngăn chặn điều này là thay đổi người phòng ngự và cầu thủ bị vượt qua phải nhanh trống trám vào những vị trí đang bỏ trống. Tuy nhiên lý thuyết này cũng chỉ nằm ở mức tiềm năng và gần như vô hại với những đội luân chuyển bóng đỉnh như Golden State Warriors, San Antonio Spurs hoặc Houston Rockets.

Một vấn đề nan giải khác là việc ngày càng xuất hiện nhiều cầu thủ tấn công gần như có thể làm được mọi thứ từ chuyền bóng, ném 3 điểm, úp rổ, qua người... Thậm chí James Harden có tuyệt kỹ ghi điểm stepback-3 điểm (giựt lùi ném 3 điểm). Điều này khiến các đội bóng đôi khi phải cắt cử khoảng 2 cầu thủ để ngăn cản.

Bóng rổ đang ngày càng phát triển về mặt chiến thuật cũng như lối chơi và việc phòng ngự ngày càng khăn hơn. Thậm chí hệ thống phòng ngự liên phòng (3-2) gần như tuyệt chủng ở NBA. Có rất ít các trận đấu ở NBA mà chúng ta được thấy hệ thống phòng ngự liên phòng khá phổ biến ở Việt Nam xuất hiện. 

Xem video để biết các đội bóng NBA ngày nay tấn công như thế nào