NBA draft là sự kiện diễn ra hàng năm mà trong đó các đội bóng thuộc giải bóng rổ NBA (ngày nay là 30 đội) được lần lượt chọn (draft pick) những cầu thủ mới vào đội của mình. 

NBA draft thường được tổ chức vào mùa hè (tháng 6), sau khi mùa giải trước kết thúc hoàn toàn. Các cầu thủ đủ điều kiện được tập trung tại 1 trại hè bóng rổ (NBA draft combine), thi đấu và tập luyện cùng nhau dưới sự quan sát của các nhà tuyển dụng và kéo dài khoảng 1 tháng.

Tại đây, các chỉ số về sức khỏe, sức bền, chiều cao, cân nặng của từng cầu thủ được đo đạc lại cẩn thận và có cả những buổi phỏng vấn theo một thứ tự được định sẵn trong quy định của NBA giữa ứng viên với các nhà tuyển dụng để họ có được phân tích của riêng mình, chọn ra cầu thủ phù hợp với đội bóng. 

Các cầu thủ được chọn bắt buộc phải ký một hợp đồng dành cho tân binh (rookie contract) với mức lương định sẵn, kéo dài 4 năm cho đội bóng của mình. Sau 2 năm đầu tiên được gọi là rookie (năm đầu) và sophomore (năm thứ hai) thì trong 2 năm cuối hợp đồng, đội chủ quản sẽ được quyền quyết định về hợp đồng đó (team option). 

Cụ thể hơn thì trong 2 năm cuối, đội bóng được quyền cắt đứt hợp đồng trước thời hạn hoặc ký gia hạn hợp đồng mới với cầu thủ từ trước khi thanh lý hợp đồng cũ. Thường thì với các cầu thủ quan trọng, đội bóng sẽ tiến hành thỏa thuận từ năm thứ 3 về tương lai và ký hợp đồng mới từ trước, nhưng vẫn đợi đến hết năm thứ 4 thì hợp đồng mới mới bắt đầu có hiệu lực. 

Các vấn đề về hợp đồng và các điều khoản liên quan còn có nhiều phức tạp nữa mà cần một bài viết khác nói chi tiết hơn, bao quát hơn.

Theo đánh giá của giới chuyên môn, NBA draft là một trong những chính sách nhằm cân bằng sức mạnh các đội bóng của NBA, tạo ra một sân chơi công bằng hơn cho tất cả các đội tham dự vì những đội xếp hạng càng thấp ở những năm trước càng có cơ hội được chọn những cầu thủ mới giỏi nhất vào đội của mình để cải thiện thành tích.

Lịch sử đã nhiều lần chứng kiến những cầu thủ tân binh tài năng có thể một mình xoay chuyển tình thế của cả một đội bóng như Magic Johnson, LeBron James, Kevin Durant…

Chính sách draft này cùng luật giới hạn về tổng tiền lương của các cầu thủ trong một đội là minh chứng cho triết lý thực dụng của người Mỹ. Họ muốn một giải đấu phải có cơ hội chia đều cho tất cả các đội tham gia, tránh được việc 1-2 đội bóng tung nhiều tiền ra để thống trị giải đấu như việc Real Madrid của Cristiano Ronaldo và Barcelona của Lionel Messi thay phiên nhau vô địch La Liga hàng chục năm nay.

Trong 71 năm lịch sử, NBA đã có tới 19 nhà vô địch khác nhau trên tổng số 30 đội tham gia. Đặc biệt là kể từ năm 1989 đến nay, khi mà những quy định chuẩn của NBA draft được ban hành thì không có một đội bóng nào vô địch NBA hơn 3 năm liên tiếp. Cũng chỉ trong 26 năm trở lại đây, chiếc cúp vô địch Larry O’Brien của NBA đã thay tên đổi chủ 10 lần tất cả.

Sự kiện NBA Draft lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1947 và cho tới nay đã có rất nhiều thay đổi về quy định để phù hợp với thời cuộc và luật pháp liên bang.

Ví dụ như năm 1965 là năm duy nhất quy định ngoài lượt draft đầu tiên thì ở vòng 2, các đội chỉ được phép chọn những cầu thủ đang học trung học ở trường học không được cách xa nhà thi đấu trên 50 dặm (80,5 km) và huyền thoại Wilt Chamberlain là một trong những cầu thủ được chọn theo cách đó.

Một số quy định và thay đổi quan trọng hơn sẽ được liệt kê ở các kỳ sau.

(Còn tiếp)