Lính mới của Năm mang đến vinh quang và tên tuổi nhanh chóng cho những tài năng trẻ mới đặt chân tới giải bóng rổ NBA nhưng không đảm bảo cho thành công của họ về lâu dài.

60 gương mặt trẻ được lựa chọn từ mỗi kỳ NBA Draft đều nhắm tới danh hiệu Lính mới của Năm (Rookie of the Year) như một biểu tượng của sự thành công, tiềm năng phát triển và cả những nỗ lực lao động. Nhiều cầu thủ vĩ đại đã đi lên từ chính danh hiệu này bao gồm Wilt Chamberlain, Michael Jordan, Allen Iverson, Larry Bird hay LeBron James.

Nhưng giống như tiêu đề bài viết đã nói, Rookie of the Year (ROTY) không mang lại sự đảm bảo tương lai cho các cầu thủ tại NBA. Lịch sử giải đấu đã từng chứng kiến nhiều trường hợp chững lại đáng kể hoặc thậm chí đi xuống sau năm đầu thành công rực rỡ.

Hầu hết các trường hợp tệ nhất đều xuất phát từ lí do chấn thương hay các biến cố trong đời sống cá nhân. Tuy vậy, ở đây sẽ không xét tới những rủi ro ngoài tầm kiểm soát đó mà chỉ đề cập tới một số cá nhân bị cho là không phát triển nổi bởi các lí do khách quan.

Don Meineke

Sinh ra và lớn lên ở Dayton, Ohio, Don “Monk” Meineke sau khi tốt nghiệp trung học Wibur Wright đã tiếp tục chơi bóng tại đại học Dayton trong vòng 4 năm.

Don được xem như một big man có khả năng rebound và ghi điểm tốt nhất trong đẳng cấp đại học lúc bấy giờ. Cao 2m06, nặng 94 cân và chơi ở vị trí tiền phong nhưng Don lại có lối đánh gần sát với vị trí tiền vệ phụ tạo cho ông một mức độ nguy hiểm khó lường đối với các hàng phòng thủ.

Với việc được lựa chọn vào đội hình tiêu biểu 2 toàn Mỹ năm 1950, Don được chú ý và gia nhập NBA năm 1952 qua pick 36 của Fort Wayne Pistons. Thời kỳ đó, bóng rổ NBA vẫn đang trong giai đoạn sơ khai khi không có đồng hồ đếm giây và mức field goal (FG) trung bình thì đặc biệt thấp.

Các phương pháp thống kê cũng chưa được rõ ràng chính xác như hiện nay. Cho nên, bản thân thành tích của Don Meineke ở mùa giải 1952-53 cũng khá mơ hồ, rơi vào khoảng trung bình 10,7 điểm, 6,9 rebound và 2,2 asisst (kiến tạo) với thời gian thi đấu mỗi trận là 33 phút.

Ngoài ra, thống kê đáng chú ý nhất của cầu thủ này lại tới từ số lần phạm lỗi cá nhân của ông. Với 4,9 lần trung bình trận, Don đứng đầu giải đấu mùa giải đó về vấn đề phạm lỗi.

Nhưng cuối cùng, Don Meineke vẫn được trao tặng danh hiệu Rookie of the Year (ROTY). Yếu tố lớn nhất trong quyết định trao thưởng kỳ lạ này nằm ở việc thiếu vắng sự cạnh tranh.

Những cái tên NBA draft cùng lứa quá ít ỏi (chỉ 33 người so với 60 như hiện nay) để tạo nên tính ganh đua. Người khá nhất sở dĩ có thể đánh chiếm danh hiệu của Don là Clyde Lovellete nhưng cầu thủ này gần như không thi đấu trong suốt năm đầu ở mùa giải 1952-53.

Các ứng viên cạnh tranh cùng mùa còn có thể kể tới như đồng đội Dick Groat, hay 1 cái tên khác là Eddie Miller, người có chỉ số cá nhân trung bình 10,5 điểm và 9,6 rebound.

Cũng có thể nhận xét rằng, lứa thế hệ năm đó không mấy thành công trong sự nghiệp. Eddie Miller chỉ chơi thêm 1 mùa tại NBA, trong khi Don Meineke trụ được đúng 2 năm ở Pistons sau khi giành danh hiệu ROTY. Ông bị Pistons trao đổi sang Rochester Royals để lấy về Odie Spears.

Tại Rochester, Don lại có một mùa giải bình thường với trung bình 7 điểm và 4 rebound. Điều này khiến ông cảm thấy thất vọng và tuyên bố nghỉ chơi bóng.

Nhưng khi Royals chuyển từ Rochester về Cincinatti, Don trở lại ngay năm sau đó. Tâm lý tái gia nhập NBA cũng chẳng củng cố thêm quyết tâm nào cho ông. Don chơi phai nhạt trong bóng tối của mùa giải 1957-58 với  4,9 điểm và 3,4 rebound trước khi treo áo vĩnh viễn.

Như vậy, Lính mới xuất sắc nhất mùa giải 1952-53 đã tạm biệt giải đấu ở tuổi 27, chơi qua 5 mùa với chỉ số sự nghiệp gây thất vọng cùng cực.

Woody Sauldsberry

Pick thứ 60 tại các kỳ Draft thường không được kỳ vọng sẽ làm nên chuyện chứ chưa nói đến khả năng có được danh hiệu ROTY. Được nhận ở phiên chọn cuối cùng tại NBA Draft 1957, Woody Sauldsberry đã chứng tỏ những nghi ngờ đối với ông là sai ở thời điểm công bố các giải thưởng diễn ra vào năm 1958. Tiền phong của Phildelphia Warriors đã trở thành người Mỹ gốc Phi thứ 2 tính tới lúc đó có vinh dự trở thành ROTY.

Các chỉ số thống kê mùa giải của Sauldsberry thoạt nhìn khá tốt khi có trung bình 12,8 điểm cùng 10,3 rebound. Tuy nhiên, đằng sau chỉ số này cũng ẩn chứa một số tín hiệu gây lo ngại như tỉ lệ field goal (FG) của ông chỉ đạt dưới 0,360% (cách thống kê ở những thập kỷ 50), kém hơn cả mức trung bình tại giải đấu. Đi kèm với hiệu suất thành công 0,615% ở vạch ném phạt.

Trong mùa thứ 2, Sauldsberry được chuyển sang chơi ở vị trí trung phong, nơi giúp ông tăng chỉ số mùa giải lên trung bình 15,4 điểm cùng 11,5 rebound, và đồng thời có mặt trong đội hình All-Star bất chấp khả năng ném rổ vẫn rất tồi. Chỉ số win share (đóng góp thắng lợi cho đội nhà) trong mùa giải này cũng đã được cải thiện so với năm đầu.

Có lẽ bước ngoặt diễn ra khi trung phong thiên tài Wilt Chamberlain xuất hiện tại Warriors vào năm 1959. Sauldsberry được chuyển về chơi ở vị trí tiền phong và có dấu hiệu đi xuống đầu tiên trong giai đoạn sự nghiệp, thể hiện ngay trong mùa thứ 3 với trung bình 9,9 điểm và 6,3 rebound.

Vai trò trong đội hình Warriors của Sauldsberry ngày càng mờ nhạt và ông bị trao đổi sang St.Louis Hawks trước mùa giải 1960-61. Ông chơi ở đội bóng mới 2 năm với 83 trận trước khi bị chuyển tiếp sang Chicago Packers.

Chính tại đây, Sauldsberry lại có thành tích tốt nhất kể từ màn trình diễn năm 1959 với 10,7 điểm, 8,5 rebound và hiệu suất ném phạt đạt 0,642%. Chỉ có điều, Sauldsberry lúc đó đã đưa ra quyết định treo áo khá khó hiểu khi ông đang có dấu hiệu hồi sinh phong độ.

Cầu thủ của Chicago Packers đã tuyên bố nghỉ hưu ở độ tuổi 28, thời điểm được cho là chín mùi trong sự nghiệp của đa số tuyển thủ tại giải bóng rổ NBA.

Đáng nói hơn, Sauldsberry không thực sự dứt khoát với hướng thay đổi của bản thân khi ông trở lại NBA 2 năm sau đó nhằm cố kiếm nhẫn vô địch cùng đội hình mạnh mẽ của Boston Celtics mùa giải 1965-66.

Celtics không làm Sauldsberry thất vọng khi họ giúp ông có được 1 nhẫn vô địch NBA. Thế nhưng, thành tích cá nhân của Sauldsberry chẳng có gì đáng tự hào, thậm chí ngược lại. Ông có mùa giải thất bát nhất sự nghiệp với trung bình 4,4 điểm, 3,6 rebound cùng hiệu suất FG ở mức 0,321%.

Sauldsberry có vẻ lấy đó làm thỏa mãn và về hưu ngay sau mùa giải vô địch. Nhưng mọi thứ đều được đánh giá công tâm, tới ngày nay, Sauldsberry vẫn giữ danh nghĩa là cầu thủ có chỉ số win share thấp nhất trong lịch sử giải bóng rổ NBA với con số âm 7,9.

(Còn tiếp)