Hy vọng loạt bài chuyên đề này của webthethao.vn sẽ hỗ trợ bạn đọc hiểu nhanh hơn về môn thể thao đầy tốc độ và dũng mãnh, khép lại với Center (viết tắt là "C"), thường gọi là trung phong và vị trí số 5 trên sa bàn.

Kỳ 5 và hết: Vị trí Center

Center (viết tắt là “C”) hay còn gọi là trung phong và được đánh dấu số “5” trên sa bàn của các huấn luyện viên. Đây là mẫu cầu thủ có chiều cao và thể hình tốt nhất trên sân của đội bóng nên đương nhiên họ có kỹ thuật cũng như sức bật, tốc độ thua kém so với các vị trí còn lại trong sân.

Tuy chậm chạp và kém linh hoạt nhưng bù lại các trung phong thường có thể hình cơ bắp vượt trội so với phần còn lại trên sân đấu. Họ chính là những cầu thủ phải va chạm nhiều nhất trên sân. Trong tấn công, họ phải dứt điểm trong tình trạng bị tác động từ cầu thủ đối phương cũng như thường xuyên lao vào những cuộc tranh chấp cơ bắp trong rebound hoặc post up với các  Big man của đối phương.

Trong phòng thủ, trung phong chính là bức tường cuối cùng ngăn cản đối phương ghi điểm hoặc tấn công vào khu vực rổ đội nhà. Nhiệm vụ rebounds trong cả tấn công và phòng thủ cũng là bắt buộc đối với các trung phong dù họ chơi với bất kỳ phong cách nào.

Trong các chiến thuật bóng rổ cổ điển, vị trí trung phong chính là vị trí quan trọng nhất trên sân. Việc sở hữu một trung phong tài năng có thể khiến các đồng đội chơi dễ thở hơn rất nhiều.

Khi đội nhà gặp khó khăn trong việc ghi điểm, đôi khi một ngôi sao ở vị trí trung phong có thể giải quyết tất cả. Ở những thời khắc quyết định của trận đấu, việc sở hữu một trung phong ngôi sao cũng giúp đội bóng rất nhiều do họ có thể dồn bóng cho trung phong ghi điểm mà không cần quá mạo hiểm với các cú ném xa.

Tuy nhiên như vài lần đã nhắc đến trong phần trước, vai trò trong tấn công của vị trí trung phong đang ngày càng bị hạ thấp tại giải bóng rổ NBA hiện nay. Lối chơi bóng nhanh và mở rộng các khoảng không của các đội bóng hiện tại khiến vai trò tấn công của trung phong cổ điển đối với đội bóng ngày càng nhạt nhòa.

Giống như vị trí PF, những trung phong tại NBA cũng phải dần thay đổi phong cách để thích nghi với hệ thống chiến thuật mới. 

1. ClassicCenter

Giống như những PF cổ điển, ClassicCenter là những trung phong chơi theo đúng nhiệm vụ nguyên thủy mà vị trí này sinh ra. Các trung phong dạng này sở hữu thể hình và chiều cao vượt trội, tuy nhiên lại kém sự linh hoạt và xoay xở khá chậm chạp.

Họ hoạt động chủ yếu gần khu vực hình thang với nhiệm vụ chính là Rebound càng nhiều càng tốt. Một trung phong cổ điển chơi tốt là trung phong chắc chắn phải có hơn 10 rebound trong mỗi trận đấu anh ta góp mặt.

Ngoài khả năng rebound, những kỹ năng ghi điểm trong tư thế quay lưng lại rổ ở khu vực hình thang cũng hết sức quan trọng đối với trung phong cổ điển.

Khả năng sử dụng post up sau đó dứt điểm bằng những cú nhảy ném, úp rổ hoặc hook shoot (hất bóng 1 tay vào rổ ở tư thế quay lưng về phía rổ) là những kỹ năng cơ bản của trung phong cổ điển.

Trong những thời kỳ cũ của chiến thuật bóng rổ, mẫu trung phong cổ điển xuất hiện ở mọi đội bóng tại NBA. Đôi khi, vị trí này quyết định sự thành công của một đội bóng.

Trong thời kỳ huy hoàng của các trung phong ấy, không thời kỳ nào mà giải bóng rổ NBA không chứng kiến sự xuất hiện của các ngôi sao vĩ đại chơi ở vị trí trung phong. Trong đó có thể kể đến những cái tên như Wilt Chamberlain, Kareem Abdul-Jabbar, Bill Russell, Shaquille O'Neal, Hakeem Olajuwon….

Ở giải bóng rổ NBA hiện nay, những trung phong chơi theo phong cách cổ điển gần như đã tuyệt chủng. Những trận đấu đòi hỏi tốc độ cao và sự linh hoạt khiến cho các trung phong cổ điển gần như không còn chỗ đứng trong bóng rổ hiện đại.

Minh chứng rõ ràng nhất chính là sự vắng mặt của các trung phong trong các đội hình tham dự All-Stars Game hay All-NBA Team nhiều năm gần đây. Sự xuất hiện của các trung phong cổ điển cuối cùng như Dwight Howard hay Andre Drummond chỉ là những tia sáng heo hắt trong buổi hoàng hôn của vị trí trung phong.

2. Rim Protector Center

“Rim Protector” là cụm từ dùng để chỉ các Big men có nhiệm vụ bảo vệ bảng rổ trước những pha dứt điểm cuối cùng của đối thủ. Khả năng block chính là điểm nổi trội của các trung phong dạng này.

Thực tế, ở thời kỳ trước đây, khả năng block cũng được coi như một kỹ năng cơ bản của các trung phong cổ điển. Tuy nhiên theo thời gian, những Rim Protector cũng đã có sự thay đổi để thích ứng với các phong cách chiến thuật mới.

Ở giải bóng rổ NBA hiện nay, những Rim Protector không cần có thể hình quá cơ bắp. Họ thường sở hữu sải tay dài, sức bật nhảy tốt và khả năng đọc tình huống thông minh cũng như chọn thời điểm chuẩn xác để ngăn cản các pha dứt điểm của đối phương.

Sự thiếu hụt về mặt cơ bắp được bù lại bằng sự linh hoạt và nhanh nhẹn giúp họ theo kịp được tốc độ của những trận đấu hiện đại, hỗ trợ các đồng đội phòng thủ và có thể theo kèm những vị trí Wings Players (các cầu thủ hoạt động vòng ngoài) khi cần thiết. 

Trong tấn công, những Rim Protector không đảm nhận vai trò quá lớn. Nhiệm vụ của họ chủ yếu là đè người và rebounds. Tuy không có thể hình như những trung phong cổ điển nhưng những Rim Protector vẫn đảm bảo rất tốt nhiệm vụ rebound nhờ sức bật và sải tay dài của mình.

Những Rim Protector nổi bật tại giải bóng rổ NBA hiện nay có thể kể đến Rudy Gobert, Hassan Whiteside, Andrew Bogut, DeAndre Jordan, Bismack Byombo…

3. VersatilityCenter

Cũng giống như vị trí PF, những trung phong ngày nay cũng dần phải thay đổi phong cách thi đấu để phù hợp với dòng chảy của chiến thuật bóng rổ. Mẫu VersatilityCenter (tạm dịch là trung phong linh hoạt) vẫn là những cầu thủ to lớn nhất trên sân, nhưng họ sở hữu các kỹ năng đa dạng hơn rất nhiều so với trung phong truyền thống.

Khác với những trung phong truyền thống chủ yếu chơi dựa vào cơ bắp và chơi gần rổ, những trung phong linh hoạt ngày nay thi đấu với phạm vi rộng hơn với các kỹ năng mà trước đây khó có thể thấy ở một trung phong.

Đa số những trung phong dạng này có khả năng ném tầm trung bình khá tốt, thậm chí một số cầu thủ như Brook Lopez, Joel Embiid hay DeMarcus Cousins còn có thể ném từ vạch 3 điểm.

Việc mở rộng phạm vi hoạt động của các trung phong này sẽ giúp cho những khoảng không ở khu vực dưới rổ đối thủ trở nên rộng rãi hơn và sẽ mở ra rất nhiều sự lựa chọn cho mỗi đợt tấn công của đội nhà. 

Một số trung phong linh hoạt lại sở hữu kỹ năng chuyền bóng khá tốt. Thậm chí ở một số thời điểm họ còn là cầu thủ phân phối bóng chính của đội bóng như trường hợp của Marc Gasol ở Memphis Grizzlies. Với khả năng chuyền bóng tốt kết hợp với tầm cao của mình, đôi khi Gasol trở thành trạm trung chuyển chính của những đường chuyền tấn công.

Với xu hướng sử dụng những đội hình small lineup hiện nay ở giải bóng rổ NBA, chúng ta thường xuyên gặp những cầu thủ PF và SF chơi ở vị trí trung phong.

Với việc các huấn luyện viên ưu tiên việc tạo khoảng trống trên sân cũng như sự linh hoạt trong phòng ngự, không ít lần chúng ta được chứng kiến những cầu thủ thuộc các đội mạnh nhất NBA như LeBron James, Draymon Green hay Demarre Carroll - mẫu cầu thủ chỉ cao hơn 2m một chút chơi ở vị trí trung phong, một điều gần như không thấy ở những thời kỳ trước đây.

Những VersatilityCenter tài năng ở giải bóng rổ NBA hiện nay đa số đều là những cầu thủ trẻ sở hữu những kỹ năng cực kỳ toàn diện. Những ngôi sao có thể Rebound và phòng ngự tốt, ghi điểm gần rổ lợi hại nhưng vẫn có thể ném xa hoặc đột phá như Karl-Anthony Towns, Myles Tuner hay Joel Embiid sẽ là xu hướng của các trung phong tại giải bóng rổ NBA trong thời gian sắp tới.