Năm 2019, Giải vô địch cờ vua trẻ toàn quốc đạt con số kỷ lục VÐV tham dự với 1.255 kỳ thủ thuộc 42 đoàn. Năm nay, số VĐV tranh tài cũng ở mức xấp xỉ trên 1.200.

Số lượng quá ấn tượng, chất lượng của giải cũng không phải bàn với những tài năng từng đoạt huy chương quốc tế như Nguyễn Lê Cẩm Hiền (Quảng Ninh) 13 tuổi, Nguyễn Thiên Ngân (Thái Nguyên) 15 tuổi, Bạch Ngọc Thùy Dương (Tp HCM) 17 tuổi, Hoàng Minh Hiếu  ( Hà Nội) 13 tuổi,  Nguyễn Thái Sơn ( HCM) 11 tuổi, Trần Đăng Minh Quang (Bắc Ninh) 14 tuổi, Ngô Đức Trí ( Hà Nội) 16 tuổi, Đào Minh Nhật (Hải Phòng) 15 tuổi, Chu An Khôi (Hậu Giang) 7 tuổi...

Tuy nhiên, chứng kiến quang cảnh nô nức đó, ngay cả những nhà quản lý lạc quan nhất của cờ vua VN ắt hẳn đều thừa hiểu sẽ không có bao nhiều tài năng trước mắt họ có thể đi đến đỉnh cao.

Vì chỉ vài năm tới, hầu hết trong số VĐV dự giải này sẽ từ bỏ bàn cờ để chuyên tâm vào học văn hóa. Với cờ vua, họ chỉ là khách qua đường, ghé lại chơi cho vui một chút rồi đi.

Cho rằng cờ vua VN càng lên cao, càng thưa vắng là vì vậy.

Dĩ nhiên, chọn lựa giữa chơi thể thao và những ngành nghề truyền thống hái ra tiền chỉ là một phần bề nổi, chưa kể đây không phải khó khăn của riêng cờ vua.

Còn nhiều bất cập khác đang cản trở đà phát triển của cờ vua VN, như các tài năng không được định hướng phát triển từ sớm, không được tài trợ - đầu tư để thi đấu cọ xát nhiều nhằm tích lũy kinh nghiệm và hệ số Elo...

Hoặc như Ðại kiện tướng Nguyễn Ngọc Trường Sơn từng chỉ rõ: Các kỳ thủ VN hầu hết dựa vào năng khiếu, còn VÐV nước ngoài được đào tạo bài bản, nhất là các cường quốc như Nga, các nước châu Âu. Ngặt nỗi, năng khiếu chỉ là một phần, bởi về lâu dài các kỳ thủ VN rất dễ bị tụt lại.

Với những chướng ngại đó, cờ vua VN đang phải chứng kiến Giải vô địch cờ vua trẻ toàn quốc có hơn 1.200 kỳ thủ tham dự, nhưng chỉ có mỗi Lê Quang Liêm đạt mức Siêu đại kiện tướng do hệ số Elo 2.709 (theo BXH mới nhất của FIDE về cờ tiêu chuẩn).

Trong khi đó, Nguyễn Ngọc Trường Sơn mới đạt 2.641 Elo. Nguyễn Anh Khôi thậm chí mới có 2.520 Elo; Trần Tuấn Minh 2.518 Elo hoặc Lê Tuấn Minh 2.501 Elo.

Tình cảnh của cờ vua VN ở đỉnh cao càng quạnh quẽ, bấp bênh do phải phân tâm cho việc học nên đôi khi, Lê Quang Liêm bị bật khỏi nhóm Siêu đại kiện tướng. 

Đồng thời, tâm trạng của các nhà quản lý cờ vua VN hầu như lúc nào cũng sẵn sàng loạn nhịp vì những người có khả năng vấn đỉnh kế tiếp đều rất trẻ nên hoàn toàn có khả năng chọn nghề khác thay vì chơi cờ vua chuyên nghiệp, hoặc ít nhất cũng coi nhẹ cờ vua hơn như Nguyễn Anh Khôi hay Lê Tuấn Minh...

Nhưng ngay cả khi càng lên cao, càng thưa vắng, cờ vua VN hoàn toàn có thể tự hào với thành quả đạt được. Bởi lẽ, muốn có Siêu đại kiện tướng chẳng phải đơn giản.

Sau gần 100 năm thành lập, Liên đoàn cờ vua thế giới (FIDE) hiện có 189 liên đoàn thành viên. Theo BXH cờ vua mới nhất, FIDE hiện chỉ có 36 Siêu đại kiện tướng nam, Lê Quang Liêm xếp thứ 31.

Số Siêu đại kiện tướng nam này chỉ thuộc về 17 nước, nhưng vỏn vẹn 6 nước sở hữu nhiều hơn 1 (Nga 8, Mỹ 5, Trung Quốc 5, Ấn Độ 3, Azerbaijan và Ba Lan đều 2).

Cùng với Na Uy - quê hương của vua cờ Magnus Carlsen, Armenia, Bulgaria, Anh, Iran, Czech, Hungary, Pháp và TBN, VN cũng có 1 Siêu đại kiện tướng nam, đáng để tự hào lắm chứ!