Trong phần trước, chúng tôi đã giới thiệu vài nét sơ lược về yếu lĩnh phản công của bên Hậu được ghi trong Mai Hoa Phổ. Nguyên nhân chính xuất phát từ đánh giá sai lầm của bên Tiên khi phát động tấn công ở cánh phải bên Hậu mà chưa lường hết khả năng phản đòn của đối phương...

Thêm nữa, bên Tiên cũng chưa nhận ra một hướng đánh khác hiệu quả hơn trong hình thế đã chuyển xe qua cánh trái. Nhà nghiên cứu Ba Kiết Nhân (hay Ba Cát Nhân) vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 đã đề xuất phương án B5.1 được cho là khá hiệu quả.

Trở lại với những nước Khai cuộc căn bản của thế trận "Pháo đầu tuần hà Xe đối Bình phong Mã Binh 3": 1/ P2-5 M8.7, 2/ M2.3 X9-8, 3/ X1-2 B3.1, 4/ X2.4 M2.3, 5/ B7.1 B3.1, 6/ X2-7...

Tới đây, Mai Hoa Phổ đưa ra 2 biến chính đều dẫn tới bên Hậu phản tiên hoặc giữ được cân bằng là B7.1 và P2/1. Nhưng "Phản Mai Hoa" lại chỉ ra rằng nếu Tiên chơi chính xác với phương án tiến Tốt đầu (B5.1) thì vẫn chiếm ưu thế.

Chúng ta cùng thử nghiên cứu thế biến Hậu chơi 6/ ... B7.1, 7/ B5.1  (Xem hình 1).

Hình 1

P2/1, 8/ B5.1 P2-3 (nước đi yếu, tạo cơ hội cho bên Tiên tấn công trực diện và đưa được Tốt đầu qua sông quấy rối), 9/ B5.1 S6.5, 10/ B5-4 Tg-6 (Nếu T7.5, 11/ X7.3 X1-2, 12/ X7.1 X2.7, 13/ M8.7 – bên Tiên hơn quân, thắng thế), 11/ P5-4 M7.6, 12/ X7.3 P8-5, 13/ X7.1 X1-2, 14/ X7/3 X2.7, 15/ M8.7 X2.1 16/ X7-4, 17/ Tg-5 X9.1 (bên Tiên hơn quân, ưu thế).

Mời bạn cùng nghiên cứu diễn biến khác của thế biến này: 8/ B5.1 P2-5 (Hình 2), 9/ B5-4 P5.6, 10/ T7.5 M3.4, 11/ B4-3 X1-2, 12/ M8.6 T7.5, 13/ X7-6 X2.4, 14/ M3.5 (Tiên ưu thế rõ rệt).

Hình 2

Vậy, nếu Hậu chọn nước thứ 6/ ... P2/1 (thay vì B7.1) thì sao?

Vẫn theo "Phản Mai Hoa", trong tình huống này, bên Tiên không chơi B5.1 nữa, nhưng vẫn sẽ năm ưu thế. Ví dụ diễn biến tiếp theo: 6/ ... P2/1, 7/ P8-7 P2-3, 8/ X7-2 M3.4, 9/ M8.9 B7.1, 10/ X9-8 P8.2 (Bên Tiên vẫn giữ được ưu thế đi trước, các quân ở vị trí tốt, dễ đi).

Tới đây xin được trở lại với những nghiên cứu thông dụng nhất về cách bố trí Pháo đầu đối Bình phong mã cổ điển. Theo đó, bên Tiên phát động tấn công một cách chắc chắn, thay vì chơi xe tuần hà, chậm rãi phát triển Binh 3, sau đó triển khai toàn bộ các quân mạnh vào cuộc.

1/ P2-5 M8.7, 2/ M2.3 B3.1, 3/ X1-2 X9-8, 4/ B3.1 M2.3, 5/ M8.9  (Xem hình 3)

Hình 3

Do bên Hậu đã sử dụng Binh 3 để khống chế bước tiến của lộ 7 nên bên Tiên chọn lên Mã biên trái (M8.9), đồng thời tạo cho Pháo bên trái thông thoáng hơn (có thể bình 7 hoặc bình 6).

5/ ... B1.1 (khống chế Mã 9 của đối phương), 6/ P8-7 (còn một hướng phát triển khác là P8-6) M3.2 (xem hình 4, nước đi nhằm vừa tránh bị bên Tiên tiến tốt 7, vừa trực tiếp khống chế hướng ra của quân Xe bên trái của bên Tiên). 

Có thể thấy mỗi nước đi của đôi bên trong loại hình Khai cuộc này đều hết sức Lô-gic, vừa nhằm mục đích đưa các quân chủ lực vào vị trí tối ưu, vừa trực tiếp gây cản trở hướng phát triển của đối thủ, tạo nên cục thế hết sức chắc chắn. Về cơ bản, bên Tiên vẫn giữ được lợi thế đi trước, nhưng bên Hậu cũng có được thế trận vững vàng, hoàn toàn có thể đối phó được.

Tới đây, bên Tiên sẽ có nhiều lựa chọn hướng phát triển, đặc biệt là 4 hướng chính sau đây:

Một là, trong 6 quân mạnh, chỉ còn duy nhất Xe ở lộ 9 chưa vào cuộc, nên có thể chọn phương án X9.1 để sau đó có thể hoành xe (X9-6 hoặc X9-4).

Hai là, nếu bên Tiên băn khoăn, e ngại với khả năng bị bên Hậu tiến Pháo 8 lên, cản trở Xe cánh phải, bên Tiên có thể chọn chơi tiến Xe phải lên quá hà (X2.6), hoặc tuần hà (X2.4, tạo thế "tấn" chờ đợi diễn biến tiếp theo).

Ba là, vẫn ý định tiến Xe quá hà, Tiên chủ động đưa quân Mã xông lên hăm đánh tốt đầu trước (M3.4), buộc bên Hậu phải củng cố trung lộ, sau đó mới tiến xe phải quá hà (X2.6).

Bốn là, phương án mới mà nhiều kỳ thủ đang nghiên cứu, chơi tiến Xe phải lên ngang hang tốt (X2.3), vừa ngăn được Pháo của bên Hậu tiến xuống, vừa tiện bề có thể bình sang lộ 4.

Có thể thấy mỗi lựa chọn đều có ý đồ phát triển binh lực riêng, và tùy thuộc vào cách chơi của bên Tiên mà bên Hậu sẽ có phương án đối phó phù hợp. Lý thuyết khai cuộc hiện đại chủ yếu nghiên cứu những biến chính, bao gồm những nước đi được xem là khả dĩ nhất, bởi vậy gần như không dẫn tới khả năng có một bên sớm giành ưu thế tuyệt đối hay thắng lợi như trong các bí kíp cổ...