Trong ngày thi thứ hai của kỳ thi vào lớp 10 THPT sáng 3/6/2019, Bộ Giáo dục & Đào tạo công bố đề thi môn Ngữ văn dành cho khối chuyên văn, trong đó câu hỏi 1 (4 điểm) rất đáng chú ý:

“Cuộc sống là một đường chạy ma-ra-tông dài vô tận, nếu ta không cố gắng thì sẽ mãi bị bỏ lại ở phía sau và không bao giờ tới đích.
Cuộc sống là một đường chạy vượt rào, nếu ta không cố gắng ta sẽ không thể vượt qua bất kỳ rào cản nào.
Cuộc sống là một đường chạy nước rút, nếu ta không cố gắng ta chỉ là người chạy cuối cùng.
Cuộc sống là một đường chạy tiếp sức, biết giúp đỡ nhau chúng ta sẽ chiến thắng.

Vậy cuộc sống của bạn là đường chạy nào? Hãy viết một bài văn nghị luận trả lời câu hỏi: “Cuộc sống của bạn là đường chạy nào?”

Ngay lập tức, vấn đề này đã gây sự chú ý với những người yêu chạy bộ. Trên các diễn đàn dành cho dân chạy, vấn đề này được đưa ra bàn luận khá rôm rả.

Anh Hoàng Anh Tuấn nêu quan điểm: “Đề này tôi nghĩ cho anh em thi thạc sĩ, tiến sĩ có lẽ có nhiều người hiểu đề hơn, chứ các cháu tuổi này nếu không có bố mẹ động viên chạy thì có khi còn chưa biết ma-ra-tông là bao nhiêu km ấy chứ!”.

Bạn đọc có tên Hương Béo thì nhận định “Khó quá. Bắt các cháu chuẩn bị vào lớp 10 đã phải diễn cảnh người suy tưởng”. Nhiều người thì cho rằng đề chưa phù hợp với các cháu và có nhiều chỗ “không đúng”. “Dự là giáo viên ra đề này chắc cũng chưa chạy marathon bao giờ đâu. Để chinh phục được marathon, trong quá trình tập luyện, anh em cũng phải có những ngày nghỉ ngơi” hay “Cho cháu hỏi: Chạy Ma-ra-tông là chạy gì ạ? Sao lại dài vô tận?” - Cháu tôi cho hay. Có lẽ tôi nên đem cái này hỏi ông ra đề nhỉ?”…

Anh Nguyễn Đức Hùng thì châm biếm: “Cuộc đời có nhiều cách “chạy” khác nhau”, trong khi tài khoản Hoang Tuan Anh thì viết: “Hồi học thể dục ở trường đại học, môn chạy là môn duy nhất tôi không phải chạy, còn các môn khác tôi đều chạy hết”…

Đa phần những người thích chạy bộ đều bình luận vui vẻ rằng: “Người ra đề này chắc là một runner” hay “người ra đề chắc đang đặt mục tiêu chạy marathon sub3 đây”…

Trên thực tế, câu hỏi này đã từng được dùng làm đề thi thử THPT quốc gia của trường THPT Chuyên Bắc Giang cách đây vài năm. Một giáo viên đã đưa ra lời giải thích và hướng dẫn như sau:

1/ Giải thích: 
- Đường chạy marathon dài vô tận: đường chạy dài, đòi hỏi con người phải trường sức, giữ sức, bền bỉ, không bỏ cuộc, cố gắng về tới đích.
- Đường chạy vượt rào: trên đường chạy có những rào chắn, đòi hỏi sức bật để vượt qua. Có vượt qua được những rào cản mới về được đến đích.
- Đường chạy nước rút: đoạn chạy cuối trên một đường đua, phải tốc lực để về đích sớm nhất có thể, nếu không cải thiện về tốc độ thì sẽ bị tụt lại sau và trở thành người về đích cuối cùng.
- Đường chạy tiếp sức: có những con đường dài, một mình không đủ sức vượt qua nổi, nên sẽ có những người đảm nhận vị trí của từng đoạn, tiếp nối, tiếp sức cho nhau để nhanh chóng về đích, giành được chiến thắng.
=> Cách nói hình ảnh, có ý nghĩa biểu tượng: nói về con đường đời với những tính chất và yêu cầu, đòi hỏi khác nhau, song có một điểm chung là con người luôn phải cố gắng nỗ lực hết sức, bằng khả năng của bản thân và kết nối với mọi người, để chúng ta đến được một cái đích, đạt được một mục tiêu nào đó đã đặt ra.

2/ Bàn luận, mở rộng vấn đề:
- Có thể khẳng định: đường đời của chúng ta không thể chỉ là một trong những con đường trên mà phải là sự tổng hợp linh hoạt của cả bốn con đường, tùy từng chặng, từng giai đoạn khác nhau của cuộc đời.

- Dù ở chặng nào, điều quan trọng và cần thiết để chúng ta vượt qua và chiến thắng là:
+ Sự cố gắng nỗ lực của bản thân.
+ Sự đoàn kết, chung sức, hợp lực với những người khác

- Tuy nhiên, cuộc sống không phải lúc nào cũng là những đường chạy, những cuộc đua, những cái đích hữu hạn, hữu hình. Nhưng cuộc sống luôn đòi hỏi sự nỗ lực, cố gắng bền bỉ để có những cuộc "về đích" thật ngoạn mục.

- Phê phán:
+ Những người không nỗ lực, cố gắng trên hành trình sống…
+ Những người dựa dẫm, ỷ lại vào người khác…

3/ Bài học nhận thức và hành động:
- Từ nhận thức đúng đắn về đường đời và điều kiện, sức mạnh để đến đích, mỗi người xác định được ý thức và hành động để mỗi chặng đường đời của mình đều có thể gặt hái nhiều thành công, sự sống nhiều giá trị và ý nghĩa…

Còn bạn, cuộc sống của bạn là đường chạy nào?