Khả năng tổ chức phòng ngự hiệu quả của bóng đá Italia bắt đầu từ những năm 1930, với Nereo Rocco là người đầu tiên đề xướng phong cách catenaccio khi dẫn dắt Triestina; sau đó được Helenio Herrera đưa lên một tầm mới, nổi tiếng hơn với Inter trong những năm 1960.

Phong cách được mặc định như hình ảnh tiêu biểu của bóng đá Italia vì vậy đã sản sinh rất nhiều hậu vệ tài năng và họ được tôn vinh không kém các cầu thủ tấn công. Luigi Riva, Giuseppe Meazza, Silivio Piola, Roberto Baggio là những tiền đạo nổi tiếng, nhưng những cái tên như Claudio Gentile, Gaetano Sciera, Franco Baresi, Paolo Maldini, Fabio Cannavaro hay Alessandro Nesta đều là những biểu tượng của lịch sử Azzurri; hay Dino Zoff, Gianluigi Buffon trong khung gỗ cũng được ứng xử như các tiền đạo.

Nhưng đó đã là quá khứ. Nhắc đến bóng đá Italia ở thời điểm hiện tại, thật khó tìm thấy yếu tố có thể giúp các tifosi có hy vọng, dù chỉ le lói. Nó cũng giống như câu hỏi chẳng khác nào câu đố: “Liệt kê hậu vệ đứng trong hàng ngũ ngôi sao tại Premier League, hay rộng hơn ở 4 giải đấu hàng đầu còn lại của châu Âu, ngoại trừ Serie A?”. Cái thời cả thế giới nhìn vào Serie A như một lá cờ đầu cũng thế, cũng đang nằm sâu trong ngăn kéo.

Những năm 1990, Serie A là giải đấu hàng đầu cựu lục địa. Với những CĐV bóng đá Việt Nam lứa “8x đời đầu” trở về trước, những ngôi sao như Ronaldo “béo”, Paolo Maldini, Gabriel Batistuta, Fabio Cannavaro hay những Juventus, Inter, AC Milan, Lazio hay AS Roma luôn được săn tìm nhiều nhất khi mua những tấm poster về dán lên tường.

Bây giờ, ngồi xem trọn vẹn 90 phút trận derby Milano, hay derby D’Italia giữa Juventus và Inter chẳng khác nào thách thức tính kiên nhẫn.

Tại sao bóng đá Italia lại mất giá thê thảm như hiện tại? Nếu trả lời được thì LĐBĐ quốc gia này đã không phải đau đầu nhưng vẫn chưa tìm thấy hướng; hay Chủ tịch Aurelio De Laurentiis của Napoli thậm chí còn nghĩ tới việc tổ chức vòng đầu tiên của mùa giải Serie A tại 10 thành phố khác nhau khắp thế giới (?)

Tham nhũng, nạn hooligan, phân biệt chủng tộc, nguồn lực hạn chế, nền kinh tế suy giảm, sân vận động xuống cấp, và một phong cách nặng nề chán ngắt so với bóng đá Anh, Tây Ban Nha đã, đang và sẽ đẩy bóng đá Italia vào tai họa. Tất cả đang trở thành mớ bòng bong rất khó gỡ nếu không có một kế hoạch cụ thể và dài hơi.

Q. NGUYÊN