Premier League đã phát triển vượt bậc trong 25 năm qua để trở thành giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh. Song hành với sự hoàn thiện của EPL là những thay đổi “thiên biến vạn hóa” về chiến thuật ở các CLB. 

Bộ mặt bóng đá Anh thay đổi rất nhiều nhờ cơ sở vật chất hiện đại cũng như sự xuất hiện của những tài năng bóng đá từ khắp thế giới. Từ sơ đồ 4-4-2 kinh điển cho đến biến đổi 4-2-3-1 và giờ là “số 9 ảo”, chiến thuật đã “tiến hóa” vượt bậc để tạo ra sự khác biệt khi khoảng cách về lực lượng giữa các đội ngày càng được rút ngắn.

SƠ ĐỒ 4-4-2

Đây là hệ thống giúp Leicester lên ngôi nước Anh ở mùa trước. Khi mất bóng, nó có thể dễ dàng chuyển về sơ đồ 4-5-1 với một trong hai tiền đạo lùi về đá như một tiền vệ trung tâm. 

 Đó là trường hợp của Okazaki – cầu thủ Nhật Bản hơn một năm chơi bóng ở xứ sương mù nhưng không ai rõ anh là tiền đạo hay là tiền vệ.

Trong quá khứ hệ thống 4-4-2 chỉ yêu cầu một hậu vệ cánh tham gia tấn công. Nhưng trong nền bóng đá đương đại, cả hai hành lang sẽ phải băng lên khi đội có bóng

Trước đây 2 tiền đạo đá cao nhất trong sơ đồ 4-4-2 thường là “cặp đũa lệch”. Một người cao to để kiến tạo hoàn hảo ở các tình huống bóng bổng. Người kia thường nhỏ bé nhưng nhanh nhẹn và sở hữu kỹ năng kết thúc chớp nhoáng.

Ví dụ như cặp Niall Quinn (1m93) và Kevin Phillips (1m70). Họ đã ghi 159 bàn sau 171 trận cho Sunderland trong giai đoạn 1997-2002.

Dennis Bergkamp và Thierry Henry của Arsenal cũng là một cặp đôi xuất chúng trong lịch sử EPL. Nhưng họ “hợp tác” theo cách khác. Henry càn lướt ở phía trên trong khi Bergkamp chơi lùi sâu. 

Dwight Yorke và Andy Cole của Man Utd thì có phong cách chơi bóng tương tự nhau nhưng sự khác biệt là bộ đôi này hiểu nhau từ trong ý nghĩ.

Với sơ đồ 4-4-2, hậu vệ và tiền vệ cánh thường sử dụng những pha đập tường để leo biên trước khi tung ra những quả tạt vào vòng cấm.

Video những pha phối hợp "thần giao cách cảm" giữa York và Cole

SƠ ĐỒ 4-3-2-1

Đây là hệ thống được các HLV ưa dùng trong ngày nay. Tottenham có lẽ là đội vận dụng sơ đồ này một cách linh hoạt và thành công nhất.

Chìa khóa để vận dụng 4-3-2-1 là sự cơ động của các hậu vệ cánh. Họ giúp đội bong chuyển từ thế tấn công sang phòng ngự và ngược lại một cách nhanh chóng.

Trong hệ thống này, 2 trung vệ chơi khá xa nhau và một tiền vệ trung tâm sẽ lùi hẳn xuống khi đội mất bóng. Điều ấy có nghĩa đội sẽ có 5 hậu vệ để phòng ngự trong đó có 3 trung vệ. 

Ở phía trên, trung phong sẽ được hỗ trợ bởi 3 cầu thủ đá phía dưới. Nhiều khi mục đích của tiền đạo cắm không còn là ghi bàn nữa mà phải liên kết thật tốt với những người phía sau.

Ibra là ví dụ điển hình cho chiến thuật này. Ở Man Utd, tiền đạo người Thụy Điển chơi thấp để tạo cơ hội cho Rashford, Lingard hay Martial băng cắt vào từ cánh hoặc Pogba lao lên từ giữa sân.

Video Ibra ghi bàn vào lưới Bournemouth khi Mata hay Martial băng vào vòng cấm "hộ" anh

“Số 9 ảo”

Mọi người thường nhắc đến cụm từ này gần đây nhưng thực ra Johan Cruyff đã áp dụng nó ở Barca cuối những năm 80 của thế kỷ trước. Và hệ thống số 9 ảo giúp “Thánh Johan” gạt hái những thành công vang dội khi ấy.

Liverpool là một trong những đội đang áp dụng mượt mà công thức này. Không ai trong 3 cầu thủ đá cao nhất của họ là một tiền đạo thực thụ, nhưng Firmino, Mane hay Coutinho đều có khả năng dứt điểm tuyệt vời nếu như các hậu vệ "bỏ qua". 

Một điều đáng chú ý nữa khi chơi với số 9 ảo (không có tiền đạo đá cắm), Liverpool dựa vào các tiền vệ để nghi bàn. 

Với Henderson và Wijnaldum ở giữa sân, HLV Jurgen Klopp có thể cho thêm một cầu thủ tham gia tấn công vào vòng cấm đối phương. Hiện tại Lallana là người thường xuyên băng lên nhất và cũng được cho chơi tự do.