Đối với Viktor Ponedelnik, cú đánh đầu ghi bàn quyết định ở trận chung kết châu Âu đầu tiên giúp Liên Xô cũ thắng Nam Tư mãi là khoảnh khắc đáng nhớ nhất sự nghiệp.

Từ sai lầm của gã thư ký nát rượu

Nguyên nhân đơn giản là do ngoài thành tích trong màu áo Tuyển Liên Xô cũ, sự nghiệp của tiền đạo này chẳng còn gì để nhớ. Nhưng trên thực tế, lạ lùng như cái họ Ponedelnik, ông có một hành trình lên đỉnh cũng thuộc loại truyền kỳ! 

Muốn hiểu rõ hơn về dòng họ Ponedelnik, cần lội ngược dòng về... tận thế kỷ 19, thời Đại đế Alexander đệ Nhị quyết định bãi bỏ chế độ nông nô ở Nga.

Thời đó, tên các nông nô sớm được ghi lại trong một cuốn sổ, nhưng tổ tiên của Ponedelnik thật không may khi cuốn sổ ghi tên họ rơi vào tay một gã thư ký nát rượu. Giữa lúc bị thần men làm cho tâm trí hồ đồ, gã đã quệt lung tung vào cuốn sổ, khiến nước Nga từ đó có dòng họ gọi là Ponedelnik, có nghĩa là “Thứ Hai”.

Viktor Ponedelnik (thứ hai từ phải sang) trở thành cầu thủ đầu tiên không thuộc giải VĐQG được gọi vào Tuyển Liên Xô.

Ban đầu, tổ tiên của Viktor Ponedelnik định cư tại Rostov-on-Don, nơi ông chào đời năm 1937. Đến lúc ông lên 4, quê nhà bị xâm chiếm trong suốt Thế chiến thứ Hai. “Chúng đốt phá khắp nơi, rất nhiều người chết”, Viktor Ponedelnik nhớ lại, “Chúng tôi phải cố gắng xoay sở hết sức mới bắt được chuyến xe lửa cuối cùng rời Rostov-on-Don, nhưng không đủ thời gian để mang theo bất cứ thứ gì”.

Viktor Ponedelnik trải qua phần còn lại của thời chiến ở Tbilisi, rồi mới trở lại Rostov-on-Don. Tại đây, ông tiến bộ cực nhanh ở tuổi 19 sau thời gian đầu chơi bóng cho FC Rostselmash – một đội bóng công nhân trực thuộc một nhà máy gặt đập liên hợp.

Lúc đó, đội bóng này chỉ đủ tầm để đá ở giải hạng Tư mở rộng trong hệ thống thi đấu thời ấy của Liên Xô cũ. Dù vậy, Viktor Ponedelnik vẫn đủ tài năng để thu hút sự chú ý của các nhà tuyển trạch ở ĐTQG.

Đến đà tiến thần tốc của người hùng CCCP

Vậy là ngay trước sinh nhật thứ 21 năm 1958, Viktor Ponedelnik trở thành cầu thủ đầu tiên không thuộc giải VĐQG được gọi vào Tuyển Liên Xô cũ. Gần như ngay sau đó, ông cũng tiến vào giải VĐQG khi chuyển sang chơi cho SKA, một đội bóng quân đội.

Ngay mùa đầu tiên, ông góp phần giúp SKA giành hạng 4 giải VĐQG. Đến mùa thứ 2,  sự nghiệp ông tiếp tục thăng tiến khi được dự VCK EURO đầu tiên trong lịch sử.

Điều thú vị nữa là chỉ vài tuần trước lúc khởi tranh VCK EURO 1960, Viktor Ponedelnik vẫn còn chưa được khoác lên người chiếc áo trứ danh có hàng chữ CCCP (viết tắt của “Союз Советских Социалистических Республик” có nghĩa là Liên bang xã hội chủ nghĩa Xô viết).

Nhưng chỉ cần cú hat-trick tuyệt vời ở trận giao hữu với Ba Lan, ông đã có chỗ trong đội hình chính của Liên Xô cũ dự VCK EURO tại Pháp thời đó chỉ bao gồm 4 đội. Ở trận bán kết, Viktor Ponedelnik tiếp tục tạo dấu ấn bằng một bàn trong chiến thắng Tiệp Khắc 3-0. Nhưng đối với Viktor Ponedelnik, bàn thứ 5 trên đấu trường quốc tế mới thật sự đáng nhớ nhất.

Đá bại Nam Tư, Liên Xô trở thành nhà vô địch châu Âu đầu tiên trong lịch sử.

Khi hiệp phụ thứ 2 của trận chung kết tại Parc des Princes chỉ còn 7 phút, Liên Xô cũ và Nam Tư vẫn hòa nhau 1-1. Rồi từ pha đột phá của Mikhail Meshki bên cánh trái, bóng được lật vào giữa để chàng trai 23 tuổi đánh đầu hạ thủ môn Blagoje Vidinic.

Sau hơn nửa thế kỷ, Viktor Ponedelnik vẫn nhớ như in thời khắc lịch sử đó: “Tôi luôn thích thú khi nhớ lại trận chung kết ấy. Đá bại Nam Tư, Liên Xô trở thành nhà vô địch châu Âu đầu tiên trong lịch sử. Đối với bản thân tôi, bàn thắng ở phút 113 đó có ý nghĩa quan trọng nhất trong toàn bộ sự nghiệp”.

Viktor Ponedelnik tiếp tục: “Đúng là tại CLB và ở ĐTQG, tôi còn ghi nhiều bàn thắng nữa, nhưng trận chung kết ấy cùng bàn quyết định đó thật sự quá đặc biệt, như đỉnh cao trong cuộc đời thể thao của người cầu thủ. Đó là thời khắc lóe sáng của đời tôi. Để có bàn thắng ấy, tôi xin gửi lời cám ơn đường tạt bóng tuyệt vời của cầu thủ chạy cánh trái Mikhail Meshki đến từ Georgia. Thật buồn khi Liên Xô nay không còn nữa, khiến Georgia hiện là một đất nước khác rồi”.

Suýt nữa trở thành thế hệ Galactico đầu tiên

Theo Viktor Ponedelnik nhớ được, ngôi vô địch EURO tại Pháp năm đó đem về cho mỗi tuyển thủ Liên Xô cũ khoản tiền thưởng tương ứng 200 USD. Không chỉ vậy, toàn đội còn được mời tham quan tháp Eiffel và tình cờ gặp Santiago Bernabeu – Chủ tịch huyền thoại của Real Madrid.

Viktor Ponedelnik tiết lộ: “Santiago Bernabeu ngỏ ý sẵn sàng mua hết một nửa đội tuyển Liên Xô ngay lập tức, bao gồm Lev Yashin, Valentin Ivanov, Igor Netto, Slava Metreveli và tôi…, khiến chúng tôi phải tìm cách lảng ra”.

Viktor Ponedelnik buộc phải giải nghệ lúc mới 29 tuổi do không thể hồi phục sức khỏe sau khi mổ ruột thừa.

Sau đó 4 năm, Viktor Ponedelnik cùng Lev Yashin và Igor Netto là 3 thành viên còn sót lại của các nhà vô địch châu Âu thua Tây Ban Nha ở chung kết EURO 1964.

Hai năm sau đó, Viktor Ponedelnik buộc phải giải nghệ lúc mới 29 tuổi do không thể hồi phục sức khỏe sau khi mổ ruột thừa. Vậy là ngoài ngôi vô địch EURO 1960, Viktor Ponedelnik không có bất cứ danh hiệu nào khác ở cấp CLB, còn tại ĐTQG, ông để lại bản thành tích ghi 20 bàn qua 29 trận.

Nhưng dù giải nghệ sớm thì hiện nay ở tuổi 78, Viktor Ponedelnik vẫn đều đặn có mặt trên khán đài của FC Rostov tại Rostov-on-Don. Lòng kiên nhẫn của ông lão rốt cuộc được đền đáp đúng vào năm bản lề của VCK EURO 2016, khi đội bóng quê hương vụt trở thành hiện tượng với ngôi Á quân mùa này ở giải VĐ Nga – đất nước được quyền kế thừa mọi di sản của bóng đá Liên Xô cũ ngày trước.

Và đấy phải chăng còn là điềm báo thành công cho Nga ở kỳ này, đặc biệt khi không chỉ có VCK EURO trở lại nước Pháp? Bởi sau trận ra quân rạng sáng mai gặp Anh, Nga sẽ so giày với Slovakia ở cùng bảng B. Riêng đối với Viktor Ponedelnik, đấy chắc chắn là cặp đấu đầy kỷ niệm và cảm xúc, vì nếu Nga vinh dự được thừa kế truyền thống của Liên Xô cũ ngày trước, Slovakia chính là hậu duệ của Tiệp Khắc thuở nào.