Đồng hành cùng tuyển Việt Nam ở AFF Cup 2022, chúng tôi quyết định đi bằng đường bộ, từ Huế lên cửa khẩu Lao Bảo, qua nước bạn Lào. Chuyến xe xuất phát từ Nong (huyện Phú Lộc, Thừa Thiên Huế), men theo Quốc lộ 1A, lên cửa khẩu Lao Bảo. Trên xe chỉ lác đác một vài người, còn chủ yếu là hàng hóa.

Dọc hành trình chỉ 300km nhưng tài xế liên tục dừng đỗ, nhận hàng. Số lượng người càng đông nhưng chỉ phủ đầy hơn nửa số ghế. Hàng hóa được chất đầy cả trong lẫn trên trần xe. 

Trên chuyến xe đi Lào đó, chúng tôi nhẩm tính chỉ có khoảng 1-2 người quốc tịch Lào. Bác tài xế bảo: “Người Việt sống ở Lào rất đông. Xe chủ yếu vận chuyển hàng hóa để phục vụ nhu cầu mua bán của bà con. Giờ đây, khi cho phép chở hàng hóa, khách mới đông theo chứ trước đây, ít người lắm”.

Xe dừng đỗ ở quán ăn thuộc tỉnh Sannanekhet, chủ là người Việt Nam, bày biện đầy đủ các món đặc trưng quê nhà. Trên màn hình tivi cũng đang chiếu các chương trình của đài ở Việt Nam. 

Chú Soạn (hơn 50 tuổi) cùng gia đình sang sinh sống ở Lào, đi cùng chuyến xe kể: “Tôi sang đây làm đủ các thứ việc, đụng đâu làm đó”. Chị Tiến, người sống 4 năm ở Lào khi làm tiểu thương ở chợ Thong Khan Kham nhưng cũng đủ tích cóp để xây ngôi nhà, thường xuyên đi lại giữa Lào và Việt Nam. Mỗi người một hoàn cảnh, nhưng tựu trung, tất cả vì mưu sinh.

Xe bon bon chạy, đến bến xe phía Nam Lào lúc 4h sáng. Ở nơi đất khách quê người, lại vào khung giờ sáng sớm, tâm lý lo sợ len lỏi. Thấy vậy, chú Soạn trấn an “đừng lo, bà con Việt ở Lào đông lắm”.

Thế là, chú vẫy xe quen thuộc, dẫn chúng tôi về trung tâm thủ đô Vientaine. Trời chập choạng tối, dưới cái lạnh tê buốt của mùa Đông ở Lào, chú chỉ bảo: “Nơi đây thường xuyên tắc đường vào giờ sáng và chiều tà. Cứ tránh giờ đó thì không lo bị trễ việc”. Rồi xong, chú dặn tài xế chở chúng tôi đến tận địa điểm đã đặt trước rồi vẫy tay chào dù mới chỉ lần đầu gặp.

Ở Lào, các phương tiện công cộng không phát triển. Thật khó để đi xe bus hay bắt xe công nghệ. Tuk tuk là phương diện di chuyển phổ biến, giống như xe lam thời trước đây ở Việt Nam.

Đến gần thời điểm chuyến bay của đội tuyển Việt Nam đáp xuống sân bay Wattay, thấy chúng tôi có vẻ sốt ruột, một phụ nữ lại chào hỏi. Bà là Monlodi, 48 tuổi, làm nghề chạy xe tuk tuk. Sau một hồi mặc cả giá, chúng tôi lên xe và thế là câu chuyện cứ tuôn.

Bà bảo, bà là dâu Việt Nam. Chồng bà quê ở Hà Nội, sang đây làm ăn rồi hai người đến với nhau. Chồng bà tên Tuấn, cả hai cùng hành nghề lái xe tuk tuk. “Cuộc sống khó khăn, hai vợ chồng lâu lắm rồi chưa về thăm lại Việt Nam”, bà trải lòng.

Ở Vientaine, đi nơi đâu cũng thấy các quán ăn, cửa hàng có dòng chữ Việt. Chị Vy cùng chồng sang lập nghiệp ở Lào khoảng 10 năm, khi hai người vừa tốt nghiệp Đại học. Cả hai xây dựng cơ ngơi cho mình là một khách sạn, nhà hàng cùng các dịch vụ xe đưa đón.

Trên đất bạn, nhưng bữa ăn chị Vy nấu ra bày biện mọi thứ như ở Việt Nam khiến chúng tôi có cảm giác ở quê nhà. Từ những câu chữ trên tường, đến các chương trình trên truyền hình, có sự gần gũi với lữ khách phương xa đến với Vientaine.

Có những người đạt thành tựu nhưng cũng có người có phận số. Bà Hoa, quê Thanh Hóa, tất tả gánh gồng hàng rong mưu sinh ở dọc đường bờ sông Mê Kông. Cuộc sống lam lũ, mưu sinh nơi đất khách quê người của người phụ nữ ngoài 60 chưa thể giúp bà có vốn liếng trở về quê hương. Nhưng bà tặc lưỡi: “Cuộc sống mà”.

Họ, những người Việt, ngày ngày mưu sinh trên đất bạn. Và khi nghe tin tuyển Việt Nam sang Lào thi đấu, chú Soạn hay vợ chồng chị Vy cũng kháo nhau rằng, kiểu gì cũng phải thu xếp để cổ vũ đội bóng quê hương.